31 სიახლე აბრეშუმის გზაზე - ივლისი 2025

აზერბაიჯანმა, ყაზახეთმა და უზბეკეთმა შექმნეს „მწვანე დერეფნის ალიანსი“, რათა წინ წაიწიონ აზერბაიჯანი-ცენტრალური აზიის მწვანე ენერგეტიკული დერეფნის პროექტი, რომლის მიზანია რეგიონული ენერგეტიკული უსაფრთხოებისა და მდგრადი განვითარების გაძლიერება.

***

აზერბაიჯანმა და ავღანეთმა სავაჭრო კავშირების გასაძლიერებლად ლაპის ლაზულის დერეფნის გაძლიერება განიხილეს. ბაქომ ქაბულთან ექსპორტ-იმპორტის მოცულობის გაზრდის მზადყოფნა გამოთქვა. მოლაპარაკებები ბაქოში, ECO-ს სამიტის დროს გაიმართა.

***

შუა დერეფანი დიდი ბრიტანეთის პარლამენტში ყურადღების ცენტრში იყო, რადგან ყაზახეთმა პარტნიორებს მოუწოდა, მარტივი ტრანზიტიდან ერთობლივ წარმოებაზე გადასულიყვნენ. ბრიტანელი ოფიციალური პირები და ექსპერტები ამ მარშრუტს აზიასა და ევროპას შორის უფრო სწრაფი და მდგრადი ვაჭრობის მთავარ ალტერნატივად მიიჩნევენ.

***

უზბეკეთისა და პაკისტანის ლიდერები შავკატ მირზიოევი და შეჰბაზ შარიფი ხანკენდიში ECO-ს სამიტზე შეხვდნენ, რათა ხელი შეუწყონ ვაჭრობის განვითარებას, ერთობლივი პროექტების დაჩქარებას, პირდაპირი ფრენების გაფართოებას და ცენტრალური და სამხრეთ აზიის დამაკავშირებელი სტრატეგიული ტრანსავღანური რკინიგზის პოპულარიზაციას.

***

ტაჯიკეთმა გამოთქვა ინტერესი ჩინეთ-ყირგიზეთი-უზბეკეთის რკინიგზის პროექტში მონაწილეობის მიმართ, რომლის მიზანია ახალი აბრეშუმის გზის მეშვეობით ევროპასთან რეგიონული კავშირების გაძლიერება. ჩინეთთან მოლაპარაკებები ცენტრალურ აზიაში მულტიმოდალური დერეფნების გაფართოებაზე იყო ორიენტირებული.

***

ყაზახეთის რკინიგზამ და ჩინეთის რკინიგზის კორპორაციამ ხელი მოაწერეს სტრატეგიული თანამშრომლობის ხელშეკრულებას შუა დერეფნის მოდერნიზაციისა და გაფართოების მიზნით. შეთანხმება მოიცავს ინფრასტრუქტურის განახლებას, ციფრულ გადაწყვეტილებებს და ლოჯისტიკაში ერთობლივ ინვესტიციებს.

***

ევროპა შუა დერეფნისკენ იხრება — რომელიც ჩინეთს ევროპასთან ცენტრალური აზიის, კასპიის ზღვისა და სამხრეთ კავკასიის გავლით აკავშირებს — რათა რუსეთისა და სუეცის სრუტის მიღმა უსაფრთხო, ალტერნატიული სავაჭრო გზების ძიებაში იყოს. ეს ევრაზიული ლოგისტიკის თამაშის წესების შეცვლას გულისხმობს.

***

ყაზახეთი და ავღანეთი შეთანხმდნენ ცენტრალური და სამხრეთ აზიის დამაკავშირებელი სტრატეგიული რკინიგზის მშენებლობაზე. შეთანხმებას ხელი მოეწერა საგარეო საქმეთა მინისტრის, მურატ ნურტლეუს ქაბულში ვიზიტის დროს და მიზნად ისახავს ვაჭრობის, ტრანზიტისა და რეგიონული ინტეგრაციის გაძლიერებას. მოლაპარაკებები ასევე შეეხო ციფრულ ტექნოლოგიებს, სოფლის მეურნეობას და გეოლოგიურ კვლევებს.

***

აზერბაიჯანმა და საქართველომ განიხილეს გაზის მიწოდების გაფართოება, ელექტროენერგიის ტრანზიტი და ერთობლივი მწვანე ენერგიის პროექტები. საქართველოს 5 თვეში 1.6 მილიარდი მ³ გაზი მიეწოდება. მოლაპარაკებები ასევე შეეხო სტრატეგიულ კასპიის-შავი ზღვის-ევროპის მწვანე ენერგიის დერეფანს.

***

ყაზახეთმა ჩინეთთან და უზბეკეთთან საზღვრებზე 4 განახლებული საბაჟო პუნქტი გახსნა, რომლებიც აღჭურვილია მაღალტექნოლოგიური სკანირებით, უფრო სწრაფი დამუშავებით და ერთიანი კონტროლით. ეს სატრანზიტო გამტარუნარიანობისა და ციფრული სასაზღვრო სისტემების გაზრდის უფრო ფართო ძალისხმევის ნაწილია.

***

ანკარაში გამართულ მაღალი დონის მრგვალ მაგიდასთან შეხვედრაზე უზბეკეთმა და თურქეთმა განიხილეს ვაჭრობის, ენერგეტიკის, IT და სამთომოპოვებითი კავშირების გაღრმავება. თურქულმა კომპანიებმა გამოთქვეს დიდი ინტერესი ერთობლივი პროექტების მიმართ, ახალი B2B მისიები და რეგიონული თანამშრომლობის გეგმები უკვე შემუშავებულია.

***

2025 წლის პირველ ნახევარში აზერბაიჯანმა 12.1 მილიარდი კუბური მეტრი ბუნებრივი აირის ექსპორტირება მოახდინა - 6.1 მლრდ კბ/მ ევროპაში, 4.9 მლრდ კბ/მ თურქეთში (TANAP-ის ჩათვლით) და 1.1 მლრდ კბ/მ საქართველოში. მთლიანმა წარმოებამ 25.2 მლრდ კუბურ მეტრს მიაღწია, სადაც ყველაზე დიდი წილი შაჰ-დენიზზე მოდიოდა.

***

თურქმენეთმა და ბენილუქსის კავშირმა განიხილეს დიპლომატიური/სამსახურებრივი პასპორტებისთვის ვიზების გაუქმების საკითხი, რათა გაუმჯობესდეს ოფიციალური მობილურობა. წინადადება ასახავს ევროკავშირისა და ცენტრალური აზიის მზარდ ჩართულობას და მიზნად ისახავს რეგიონულ და გლობალურ საკითხებზე თანამშრომლობის გამარტივებას.

***

აზერბაიჯანსა და ჩინეთს შორის უვიზო რეჟიმი 16 ივლისს ამოქმედდა, რაც 30-დღიანი ვიზიტის საშუალებას იძლევა. ტურიზმი უკვე 70%-ით გაიზარდა. ეს ნაბიჯი კულტურულ, საგანმანათლებლო და ეკონომიკურ კავშირებს გააძლიერებს, რაც სტრატეგიული პარტნიორობის ზრდასა და საერთო გლობალურ პერსპექტივას ასახავს.

***

სომხეთმა ოფიციალურად მიმართა შანხაის თანამშრომლობის ორგანიზაციაში (SCO) გაწევრიანებაზე და დამკვირვებლიდან სრულუფლებიან წევრად გადასვლას გეგმავს. პრემიერ-მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანი აცხადებს, რომ ეს ნაბიჯი სომხეთის დაბალანსებული საგარეო პოლიტიკის ხედვას შეესაბამება. შესაძლოა, განაცხადს შემოდგომაზე ჩინეთში დაგეგმილ SCO-ს სამიტზე განიხილავენ.

***

ყირგიზეთის პრეზიდენტმა სადირ ჯაპაროვმა რატიფიცირება გაუკეთა ტაჯიკეთსა და უზბეკეთს შორის ფერგანას ველზე სამმხრივი სასაზღვრო პუნქტის შესახებ მიღწეულ მნიშვნელოვან სასაზღვრო შეთანხმებას. 2025 წლის მარტში ხელმოწერილი ეს შეთანხმება აძლიერებს რეგიონულ სტაბილურობას და თანამშრომლობას ცენტრალურ აზიაში.

***

პეკინში, SCO-ს ბიზნეს საბჭოზე უზბეკეთმა წარმოადგინა ძირითადი ინიციატივები, მათ შორის SCO TradeNet პლატფორმა, ჭკვიანი სასაზღვრო ზონები და მცირე და საშუალო საწარმოების ბიზნეს სკოლა, რომლებიც მიზნად ისახავს ციფრული ვაჭრობის, ინოვაციებისა და საზღვრისპირა თანამშრომლობის ხელშეწყობას.

***

ყაზახეთის პრეზიდენტმა თოყაევმა რატიფიცირება გაუკეთა ყირგიზეთთან მოკავშირეთა ურთიერთობების გაფართოების შესახებ ხელშეკრულებას. შეთანხმება მიზნად ისახავს ორ მეზობელ ცენტრალური აზიის სახელმწიფოს შორის პოლიტიკის, ვაჭრობის, თავდაცვისა და რეგიონული უსაფრთხოების სფეროში თანამშრომლობის გაღრმავებას.

***

მინისტრ მიქაილ ჯაბაროვის პრაღაში ვიზიტის დროს, აზერბაიჯანმა და ჩეხეთმა განიხილეს ვაჭრობის, ტრანსპორტის, ენერგეტიკის, სოფლის მეურნეობისა და ინოვაციების სფეროებში კავშირების გაღრმავება. „შკოდამ“ და „აგროფერტმა“ აზერბაიჯანში მწვანე ტექნოლოგიებისა და საინვესტიციო შესაძლებლობები განიხილეს.

***

ჩინეთ-ყაზახეთის ბაქტუს საკონტროლო-გამშვებ პუნქტზე საბაჟოების ახალი მოდელი განბაჟების დროს რამდენიმე საათიდან 10 წუთზე ნაკლებ დრომდე ამცირებს. ეს ციფრული სისტემა ზრდის ვაჭრობის ეფექტურობას და ამცირებს ხარჯებს, რაც ჩინეთის მიერ სინძიანის საზღვრისპირა ლოჯისტიკის გამარტივებისკენ მიმართული ძალისხმევის ნაწილია.

***

ბიშკეკი ჩინეთ-ყირგიზეთ-უზბეკეთის რკინიგზის მშენებლობასთან დაკავშირებით მაღალი დონის მოლაპარაკებებს მასპინძლობს. პროექტი, რომელიც რეგიონული ინტეგრაციისა და სავაჭრო მარშრუტების დივერსიფიკაციისკენ გადადგმულ მნიშვნელოვან ნაბიჯად ითვლება, ასევე ხაზს უსვამს ჩინეთ-ყირგიზეთის ეკონომიკური კავშირების ზრდას.

***

ჩინურმა კომპანია LinkWise Data Intelligence-მა შესაძლოა ბუხარასა და სურხანდარიაში ორი 300 მეგავატიანი მონაცემთა ცენტრი ააშენოს. ახალი ურთიერთგაგების მემორანდუმი უზბეკეთის ციფრულ ინფრასტრუქტურაში ჩინეთის ინვესტიციების ზრდას აღნიშნავს, რაც ტაშკენტის მწვანე ტექნოლოგიების ამბიციებს შეესაბამება.

***

უზბეკეთმა საქართველო მიიწვია ჩინეთ-ყირგიზეთი-უზბეკეთის რკინიგზის პროექტში, რომელიც „შუა დერეფნის“ ახალ ნაწილს წარმოადგენს. თუ ეს ნაბიჯი განხორციელდება, შესაძლოა, ევრაზიის გავლით ვაჭრობა გაძლიერდეს, მიწოდების დრო შემცირდეს და საქართველოს როლი გლობალურ ლოგისტიკაში გაიზარდოს.

***

ტაჯიკეთმა და მონღოლეთმა ხელი მოაწერეს 10 თანამშრომლობის შეთანხმებას და შეთანხმდნენ ერთობლივი ბიზნეს საბჭოს შექმნაზე. პრეზიდენტებმა რაჰმონმა და ხურელსუხმა ასევე გახსნეს ორმხრივი ეკონომიკური ფორუმი და ხაზი გაუსვეს უფრო მჭიდრო კავშირებს ენერგეტიკის, ტურიზმის, ციფრული ინოვაციებისა და კულტურის სფეროებში.

***

საქართველო და სომხეთი ახალი ერთობლივი სასაზღვრო გამშვები პუნქტის შექმნაზე მუშაობენ. საბაჟოების ხელმძღვანელები ერევანში შეხვდნენ თანამშრომლობის დეტალების დასაზუსტებლად, რაც ლეგალური ვაჭრობის ხელშეწყობისა და ტვირთბრუნვის გამარტივებას ისახავს მიზნად. სადახლო-წოფი-აღკორპუს მარშრუტზე სარემონტო სამუშაოები მიმდინარეობს.

***

სლოვენია მზადყოფნას გამოთქვამს, შეუერთდეს შავი ზღვის ენერგეტიკულ კაბელს, რომელიც აზერბაიჯანის ევროპასთან მწვანე ენერგიის მთავარ დამაკავშირებელ ხაზს წარმოადგენს. სლოვენია მხარს უჭერს წყალბადის, ჭკვიანი ქსელის და განახლებადი ენერგიის ერთობლივ კვლევასა და განვითარებას და აფასებს აზერბაიჯანის ლიდერობას COP29-ში.

***

აზერბაიჯანმა და თურქმენეთმა ბაქოში სამთავრობათშორისო კომისიის მერვე სხდომა გამართეს, რომელზეც განიხილეს ენერგეტიკის, ვაჭრობის, ტრანსპორტისა და სოფლის მეურნეობის სფეროებში გაფართოებული თანამშრომლობა. ხელი მოეწერა ახალ პროტოკოლს; შემდეგი სხდომა აშხაბადშია დაგეგმილი.

***

უზბეკეთი ტაშკენტი-სამარყანდის ჩქაროსნული რკინიგზის პროექტს დააჩქარებს. სამხრეთ კორეის, AIIB-ის და სხვა ორგანიზაციების მხარდაჭერით, ხაზი შეამსუბუქებს საცობებს, ხელს შეუწყობს ვაჭრობას და გააფართოვებს კავშირს ცენტრალურ აზიაში. ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთების კვლევა 2025 წლის ბოლომდე დასრულდება.

***

ირანი და ტაჯიკეთი სტრატეგიული კავშირების გაღრმავებას გეგმავენ — გააძლიერებენ თანამშრომლობას ვაჭრობის, ენერგეტიკის, კულტურისა და ტრანსპორტის სფეროებში. თეირანი ასევე გეგმავს სარკინიგზო კავშირების დამყარებას დუშანბესთან, მერვთან, ანკარასთან და ჰერათთან, რითაც გააფართოვებენ რეგიონულ კავშირს დიპლომატიისა და ინფრასტრუქტურის მეშვეობით.

***

ყაზახეთმა და თურქეთმა ხელი მოაწერეს შეთანხმებას ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზის მეშვეობით ტვირთების გადაზიდვის გაზრდის შესახებ. ძირითადი მიზნებია რეგულარული მომსახურება, ციფრული თვალთვალი და ჩინეთის, ევროპისა და აფრიკის დამაკავშირებელი შუა დერეფნის გამტარუნარიანობის გაფართოება.

***

საქართველომ და თურქეთმა დაადასტურეს ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზის სრულად ამოქმედების მზადყოფნა. მინისტრებმა ასევე განიხილეს ძირითადი პროექტები - აღმოსავლეთ-დასავლეთის ავტომაგისტრალი, თბილისის ახალი აეროპორტი და ეკონომიკური თანამშრომლობის გაღრმავება. ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზის მშენებლობა აზია-ევროპის კავშირის გასაღებად განიხილება.

The Caspian Post