ევროკავშირის სტრატეგია ცენტრალურ აზიაში განხილვის პროცესშია

ცენტრალური აზია ევროკავშირისთვის სტრატეგიულ მნიშვნელობას იძენს, რადგან შუა დერეფანი ენერგიისა და კრიტიკული ნედლეულის ტრანსპორტირებისთვის უფრო უსაფრთხო, ალტერნატიულ მარშრუტს გვთავაზობს. თუმცა, რეგიონში ევროკავშირის დაფინანსება კვლავ არაკონცენტრირებულია და არ გააჩნია მკაფიო მიზნები. დერეფნის გრძელვადიანი წარმატების უზრუნველსაყოფად და ცენტრალური აზიის, როგორც ევროპისკენ მიმავალი სტაბილური, მწვანე ხიდის როლის გასაძლიერებლად, საჭიროა უფრო სტრატეგიული, კლიმატის ცვლილებისადმი გონივრული და თანამშრომლობითი მიდგომა.

ევროკავშირმა უნდა გადაანაწილოს თავისი დაფინანსება შუა დერეფნის გასწვრივ კლიმატის ცვლილებისადმი გონივრული ტრანსპორტისა და ციფრული ინფრასტრუქტურის მხარდასაჭერად. პირობითობა აქ გადამწყვეტია და შეიძლება გავლენა იქონიოს სხვა ინვესტიციებზე, იტყობინება The Caspian Post უცხოურ მედიაზე დაყრდნობით.

აზიის განვითარების ბანკთან და სპარსეთის ყურის ქვეყნებთან თანამშრომლობა გადამწყვეტია ინვესტიციების ხარვეზის შესამცირებლად, პროგრესის შეფერხებისგან თავის არიდებისა და კონკურენციის თავიდან ასაცილებლად, რომელიც ძირს უთხრის ინვესტიციებსა და თანამშრომლობას.

გერმანიის ინტერესებშია, ცენტრალური აზიის მწვანე ენერგიის სექტორში წამყვანი როლი შეასრულოს მცირე, მასშტაბირებადი პროექტების მხარდაჭერით. ნოუ-ჰაუსა და დაფინანსების მიწოდებით, გერმანიას ასევე შეუძლია ხელი შეუწყოს ევროკავშირის როლის გაზრდას რეგიონში.

ცენტრალური აზია რესურსებით მდიდარი რეგიონია, რომელიც ხუთი ქვეყნისგან შედგება: ყაზახეთი, უზბეკეთი, ყირგიზეთი, ტაჯიკეთი და თურქმენეთი. მას აქვს ნავთობისა და გაზის მნიშვნელოვანი მარაგი, ასევე ისეთი კრიტიკული ნედლეული (CRM), როგორიცაა სპილენძი, ლითიუმი და ნიკელი. ალტერნატიული ენერგიის წყაროებზე მზარდმა გლობალურმა მოთხოვნამ, CRM-ებზე უსაფრთხო წვდომამ და რუსეთის გვერდის ავლით საიმედო სატრანსპორტო მარშრუტმა განაახლა საერთაშორისო ინტერესი რეგიონის მიმართ, მათ შორის გერმანიისა და ევროკავშირის მხრიდან. საპასუხოდ, ევროკავშირმა აღადგინა ოდესღაც მიტოვებული შუა დერეფანი, სტრატეგიული სატრანსპორტო მარშრუტი, რომელიც ცენტრალურ აზიას ევროპასთან აკავშირებს.

რეგიონი სწრაფად ხდება ევროპული ინვესტიციების ცენტრი. 2024 წლის იანვარში ბრიუსელში გამართულ ევროკავშირსა და ცენტრალურ აზიას შორის სატრანსპორტო კავშირის ინვესტორთა ფორუმზე, ევროპულმა და საერთაშორისო ფინანსურმა ინსტიტუტებმა 10 მილიარდი ევრო გამოყვეს ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტის მხარდასაჭერად, რომლის დაფინანსების მნიშვნელოვანი ნაწილი ევროკავშირის „გლობალური კარიბჭის“ ინიციატივიდან იქნა მოზიდული. ამას მოჰყვა ევროკავშირსა და ცენტრალურ აზიას შორის პირველი სამიტი, რომელიც 2025 წლის აპრილში უზბეკეთში გაიმართა, მას შემდეგ, რაც აშშ-ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა გამოაცხადა ახალი გლობალური სავაჭრო ტარიფები, რომლებიც ევროკავშირის რამდენიმე ქვეყანას უმიზნებდა. სამიტის დროს ევროკავშირმა წარმოადგინა ცენტრალური აზიისთვის „გლობალური კარიბჭის“ დამატებითი 12 მილიარდი ევროს საინვესტიციო პაკეტი, რომელიც ტრანსპორტისთვის 3 მილიარდ ევროს გამოყოფდა; 2.5 მილიარდი ევრო CRM-ისთვის; და 6.4 მილიარდი ევრო წყლის, ენერგიისა და კლიმატისთვის. დარჩენილი თანხები ციფრული კავშირისთვის იყო განკუთვნილი.

მიუხედავად მზარდი სტრატეგიული და ეკონომიკური მნიშვნელობისა, ცენტრალური აზია კვლავაც ძალიან დაუცველია კლიმატის ცვლილების მიმართ. ათწლეულების განმავლობაში, რეგიონის მთავარი მდინარეების, ამუ დარიასა და სირ დარიას მკვებავი მყინვარების თითქმის ნახევარი შეიძლება გაქრეს. ტემპერატურის მატება და ვოლგის რუსული ნაწილიდან წყლის ნაკადის შემცირება იწვევს კასპიის ზღვის შემცირებას. ეს ცვლილებები აუარესებს წყლის დეფიციტს, რაც წყალს რეგიონში სულ უფრო კრიტიკულ და სადავო რესურსად აქცევს. კლიმატთან დაკავშირებული ზემოქმედების გარდა, ისინი ასევე საფრთხეს უქმნიან რეგიონს, როგორც ევროპის სტრატეგიულ მარშრუტს.

ორ რეგიონს შორის სტრატეგიული კავშირის გასაძლიერებლად და კლიმატური სიტუაციის გასაუმჯობესებლად, ევროკავშირმა უნდა გადახედოს თავის ამჟამინდელ მიდგომას. როგორც ეს დეტალურად არის აღწერილი DGAP-ის პოლიტიკის მოკლე ანგარიშში, მან უნდა მიიღოს უფრო ინკლუზიური და რეგიონულად რეაგირებადი სტრატეგია როგორც შუა დერეფნის გრძელვადიანი წარმატებისთვის, ასევე მთლიანად ცენტრალური აზიის მდგრადობისთვის.

შუა დერეფნის, როგორც საიმედო სატრანსპორტო მარშრუტის აღორძინება

ევროკავშირმა ცენტრალური აზიის სატრანსპორტო კავშირში ინვესტირება პირველად 1993 წელს დაიწყო, როდესაც დაიწყო ევროპა-კავკასია-აზიის სატრანსპორტო დერეფნის (TRACECA) პროგრამა, რომლის ფარგლებშიც ცენტრალური აზიის სახელმწიფოებთან შეთანხმებები დამყარდა. თუმცა, კასპიის ზღვაზე ბორნების გადაკვეთა, ასევე შავი ზღვის მარშრუტები საქართველოდან რუმინეთსა და ბულგარეთში, ნელი და ძვირი იყო. თურქეთში განუვითარებელმა სარკინიგზო ინფრასტრუქტურამ და არაეფექტურმა სასაზღვრო და საბაჟო მართვამ ასევე გამოიწვია მიწოდების შეფერხებები.

თუმცა, რუსეთის აგრესიამ უკრაინაში გააცოცხლა ევროკავშირის ინტერესი რუსეთის ჩრდილოეთ დერეფნისგან დამოუკიდებელი ალტერნატიული სატრანსპორტო ჯაჭვის შემუშავების მიმართ. განახლებული მარშრუტი - რომელიც ამჟამად შუა დერეფნის სახელითაა ცნობილი - ჩინეთსა და ცენტრალურ აზიას ევროპასთან აკავშირებს კასპიის ზღვისა და აზერბაიჯანის გავლით, სადაც ის ორ მთავარ მარშრუტად იყოფა. ერთი კვეთს საქართველოსა და შავ ზღვას, აღწევს ბულგარეთს, რუმინეთსა და უკრაინას. მეორე გადის თურქეთსა და ხმელთაშუა ზღვაზე და გრძელდება ევროპისკენ.

2022 წლის თებერვალში რუსეთის მიერ უკრაინაში მასშტაბური შეჭრის შემდეგ, ყაზახეთი შუა დერეფანს ევროპაში ურანისა და ნავთობის ექსპორტისთვის იყენებს. ევროკავშირის 34 CRM-დან 18-ის მთავარმა მწარმოებელმა ქვეყანამ, 2022 წელს ევროკავშირთან ურთიერთგაგების მემორანდუმი (MOU) გააფორმა ნედლეულისა და მწვანე ღირებულების ჯაჭვების შესახებ. 2023 წელს გერმანულმა კომპანია HMS Bergbau AG-მ აღმოსავლეთ ყაზახეთში ლითიუმისთვის 630 მილიონი ევროს გამოყოფის დაპირება გასცა. გარდა ამისა, 2024 წლის აპრილში უზბეკეთმა ევროკავშირთან მსგავსი ურთიერთგაგების მემორანდუმი გააფორმა, რომლითაც CRM-ებთან დაკავშირებით პარტნიორობა დაამყარა. 2025 წლის აპრილში ევროკავშირმა 12 მილიარდი ევროს ინვესტიციის ფარგლებში 3 მილიარდი ევრო ტრანსპორტისთვის და 2.5 მილიარდი ევრო CRM-ებისთვის გამოყო.

ეს მოვლენები აჩვენებს, რომ შუა დერეფანი, რომელიც ევროკავშირის გლობალური კარიბჭის ერთ-ერთი მთავარი კომპონენტია, გადამწყვეტ როლს ასრულებს CRM-ის გერმანული და ევროპული წყაროების დივერსიფიკაციაში. შუა დერეფანი სტაბილურ მარშრუტად იქცევა, რომელიც ხელს უწყობს რუსეთის ჩრდილოეთ დერეფანთან დაკავშირებული საფრთხეების შემცირებას და ამავდროულად ცენტრალური აზიიდან ენერგომომარაგების ნაწილის უზრუნველყოფას, განსაკუთრებით შეერთებულ შტატებთან სავაჭრო დაძაბულობის კონტექსტში.

ევროკავშირის მიმდინარე გლობალური კარიბჭის დაფინანსება ცენტრალურ აზიაში

ცენტრალური აზიის, როგორც ენერგიისა და CRM-ის წყაროს, და შუა დერეფნის, როგორც საიმედო სატრანსპორტო მარშრუტის მზარდმა სტრატეგიულმა მნიშვნელობამ აიძულა ევროკავშირი, რეგიონში თავისი მიზნების მხარდასაჭერად გამოეყენებინა ინსტრუმენტების ფართო სპექტრი. 2024 და 2025 წლებში, გლობალური კარიბჭის ფარგლებში, ევროპულმა და საერთაშორისო ინსტიტუტებმა ცენტრალურ აზიაში მდგრადი კავშირის მხარდასაჭერად სულ 22 მილიარდი ევრო გამოყვეს, ძირითადი აქცენტით შუა დერეფნის განვითარებაზე.

2022 წელს ევროკავშირმა უკვე დაიწყო ორი „გუნდი ევროპის“ ინიციატივა გლობალური კარიბჭის ფარგლებში: ერთი წყლის, ენერგიისა და კლიმატის შესახებ 700 მილიონი ევროს მხარდაჭერით და მეორე დიგიტალიზაციის შესახებ 40 მილიონი ევროს მხარდაჭერით. ორივე ინიციატივას მხარს უჭერენ ევროპის საინვესტიციო ბანკი (EIB) და ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკი (EBRD). მათი მიზანია ცენტრალურ აზიაში მდგრადობისა და ციფრული ინფრასტრუქტურის გაძლიერება და, შუა დერეფანთან ერთად, წარმოადგენს ევროკავშირის სტრატეგიის ნაწილს, რომელიც მიზნად ისახავს მდგრადი გლობალური კავშირების შექმნას.

„გლობალური კარიბჭის“ დაფინანსების თითქმის ნახევარი მოდის მდგრადი განვითარების ევროპული ფონდიდან (EFSD+), რომელიც იყენებს საჯარო და კერძო ინვესტიციებს გარანტიებისა და შერწყმის ინსტრუმენტების მეშვეობით. ევროპის საინვესტიციო ბანკი მართავს გარანტირებული მოცულობის ორ მესამედს. EFSD+ სთავაზობს გარანტიებს მაღალი რისკის მქონე ქვეყნებში საინვესტიციო რისკების შესამცირებლად, ანაზღაურებას ინვესტორებისთვის პროექტების ჩაშლის შემთხვევაში. შერწყმა ამცირებს პროექტის ხარჯებს სახელმწიფო სახსრების გამოყენებით ხარჯების ნაწილის დასაფარად, რაც ხელს უწყობს დამატებით ინვესტიციებს. „გლობალური კარიბჭის“ ფარგლებში, ბრიუსელი ასევე უზრუნველყოფს შეღავათიან სესხებსა და გრანტებს.

გარდა ამისა, ევროკავშირი უზრუნველყოფს დაფინანსებას რეგიონში კლიმატის ცვლილების შედეგების მოსაგვარებლად. ამბიციური დაფინანსების მიუხედავად, რომელიც მოიცავს „გლობალური კარიბჭის“ ფარგლებში წყლისა და ენერგიისთვის გამოყოფილ 6.5 მილიარდ ევროს და „ევროპის გუნდის“ მიერ წყლის, ენერგიისა და კლიმატისთვის გამოყოფილ 700 მილიონ ევროს, რეგიონში კლიმატისა და რესურსების გამოწვევები კვლავ უზარმაზარია. „გლობალური კარიბჭის“ ფარგლებში, ევროკავშირი ასევე მხარს დაუჭერს არალის ზღვის გადარჩენის საერთაშორისო ფონდს (IFAS), რომელიც მიზნად ისახავს ოდესღაც უზარმაზარი შიდა წყლის მასის შემდგომი გამოშრობის თავიდან აცილებას. რადგან არალის ზღვა თითქმის განადგურდა საბჭოთა ეპოქის მასშტაბური სარწყავი პროექტების შედეგად, რეგიონში ევროკავშირის მისიას კიდევ ერთ სირთულეს უქმნის.

კლიმატის მდგომარეობას დამატებითი ფაქტორები აუარესებს. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, ყირგიზეთისა და ტაჯიკეთის ზემო დინების ქვეყნებმა ამუ დარიასა და სირ დარიას მდინარეების გამოყენება დაიწყეს ჰიდროენერგიისთვის. თუმცა, ქვედა დინების ქვეყნები - ყაზახეთი, უზბეკეთი და თურქმენეთი - მათზე არიან დამოკიდებული სარწყავად. წყლის ამ კონფლიქტურმა გამოყენებამ რეგიონული დაძაბულობა გამოიწვია. პროგნოზის მიხედვით, ცენტრალური აზიის მოსახლეობა 2050 წლისთვის 100 მილიონს მიაღწევს, ხოლო კლიმატის ცვლილება აუარესებს წყლის დეფიციტს. რეგიონი წყლის მზარდი კრიზისის წინაშე დგას.

სირთულეებს ისიც ემატება, რომ 2022 წელს დაწყებული „ევროპის გუნდის“ ინიციატივა ცენტრალურ აზიაში, განსაკუთრებით ტაჯიკეთსა და თურქმენეთში, შეფერხებებს განიცდის ევროკავშირის შეზღუდული ყოფნისა და სუსტი ორმხრივი კავშირების გამო. ევროკავშირის რთული რეგულაციები და დამტკიცების პროცესები, ასევე EFSD+ ინსტრუმენტის ფარგლებში არსებული მკაცრი გარემოსდაცვითი, სოციალური და მმართველობითი (ESG) სტანდარტები, კიდევ უფრო აფერხებს პროექტის განხორციელებას. ევროკავშირის ახალ, 12 მილიარდი ევროს ოდენობის „გლობალური კარიბჭის“ პაკეტს შესაძლოა მსგავსი ბედი ელის, რაც წინა „ევროპის გუნდს“.

შუა დერეფანი: პერსპექტივები და რეალობა

შუა დერეფანი, როგორც რუსეთის ჩრდილოეთ დერეფნის სიცოცხლისუნარიანი ალტერნატივა, მზარდი საერთაშორისო ინტერესის საგანია. აზიის განვითარების ბანკმა (ADB) აზერბაიჯანში, საქართველოში და ყაზახეთში ერთიანი ელექტრონული სატრანზიტო სისტემის პილოტური დანერგვა დაიწყო, რომელიც ევროკავშირის სტანდარტებს შეესაბამება საზღვრისპირა ვაჭრობის გასამარტივებლად. გერმანია მთავარ დაინტერესებულ მხარეს წარმოადგენს. კანცლერ ოლაფ შოლცის ხელმძღვანელობით, ბერლინმა 2024 წელს ცენტრალური აზიის ლიდერებთან სამიტს უმასპინძლა თანამშრომლობის გასაძლიერებლად. გერმანული ლოჯისტიკური ფირმა Rhenus Group ასევე გეგმავს აქტაუს პორტში კონტეინერების ტერმინალის აშენებას, რაც კასპიის ზღვაში საზღვაო ვაჭრობის შესაძლებლობებს გაზრდის. ამასობაში, აბუ დაბიში დაფუძნებული AD Ports Group, ყაზახეთის სახელმწიფო სატრანსპორტო კომპანიასთან პარტნიორობით, კასპიის ზღვაში ნავთობის ტანკერებს მართავს, რაც რეგიონულ კავშირს აუმჯობესებს. მწვანე ენერგიის სექტორში, გერმანულ-შვედური კონსორციუმი ცენტრალურ აზიაში მსოფლიოში უდიდესი მწვანე წყალბადის ქარხნის აშენებას ისახავს მიზნად, რომელიც კასპიის ზღვიდან წყალს მოიხმარს. დასრულების შემთხვევაში, ობიექტი შუა დერეფნის გავლით ევროპაში წყალბადის ექსპორტს საშუალებას მისცემს, რაც მარშრუტს გრძელვადიანი მწვანე ენერგიის დერეფნის სახით განამტკიცებს.

ამ ინიციატივების მიუხედავად, შუა დერეფანი კვლავ ჩამორჩება თავის ჩრდილოეთ ანალოგს. 2024 წელს მისმა გამტარუნარიანობამ მხოლოდ 6 მილიონ ტონას მიაღწია, რუსეთის მარშრუტზე 100 მილიონ ტონაზე მეტთან შედარებით. ლოგისტიკური არაეფექტურობა, მათ შორის ტრანსპორტის შეფერხებები, გემებისა და ვაგონების დეფიციტი და ფასების არასტაბილურობა, კვლავ ძირს უთხრის კონკურენტუნარიანობას. მნიშვნელოვანი განახლებების განხორციელებას მნიშვნელოვანი ინვესტიციები დასჭირდება. ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკი (EBRD) ვარაუდობს, რომ ცენტრალურ აზიაში სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის მოდერნიზებისთვის 18,5 მილიარდი ევროა საჭირო.

დაფინანსება კვლავ დაბრკოლებად რჩება. დაფინანსების დიდი ნაწილი კვლავ სესხებსა და შიდა შენატანებზეა დამოკიდებული. 2025 წელს ევროკავშირმა ევროპის საინვესტიციო ბანკის მეშვეობით ყაზახეთის განვითარების ბანკს 200 მილიონი ევროს შეღავათიანი სესხი გამოუყო, ხოლო ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკმა 288 მილიონი ევრო გამოუყო ყაზახეთის ეროვნულ სარკინიგზო კომპანია „ტემირ ჟოლის“ რკინიგზის განახლებისთვის. თუმცა, ეს მაჩვენებელი მოკრძალებული რჩება იმასთან შედარებით, რაც ჩრდილოეთის დერეფნის მასშტაბის მისაღწევად არის საჭირო.

გარემოსდაცვითი საკითხები ასევე რისკებს ქმნის. მწვანე წყალბადის პროექტი, თუმცა ხედვითია, დამოკიდებულია კასპიის ზღვიდან 50 მილიონი კუბური მეტრი წყლის მოპოვებაზე - წყლის რესურსი, რომელიც უკვე 1977 წლიდან ყველაზე დაბალ დონეს უახლოვდება. ყაზახეთის არაღრმა სანაპირო ზონებში ამან შეიძლება დაარღვიოს მყიფე ეკოსისტემები, ზიანი მიაყენოს ადგილობრივ ფლორასა და ფაუნას.

ამჟამად, შუა დერეფანს არ გააჩნია სტაბილური დაფინანსების მოდელი, რადგან დაფინანსების უზრუნველყოფა შერწყმისა და გარანტიების გზით კვლავ დიდ დროს მოითხოვს და გაურკვეველია. უფრო მეტიც, მკაფიო მმართველობისა და კოორდინაციის სისტემის არარსებობა ხელს უწყობს მიმდინარე შეფერხებებს. რადგან ცენტრალური აზია უკვე დაუცველია კლიმატის ცვლილების მიმართ, დერეფნის შემდგომი განვითარება - თუ სათანადოდ არ იქნება მართული - შეიძლება გააუარესოს გარემოსდაცვითი სტრესი, განსაკუთრებით კასპიის ზღვის გარშემო რეგიონში.

რეკომენდაციები ევროკავშირისა და გერმანიისთვის

ცენტრალური აზია სულ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება ევროკავშირისთვის, როგორც ენერგიისა და კრიტიკული ნედლეულის (CRM) მიმწოდებელი, ხოლო შუა დერეფანი მათი ტრანსპორტირებისთვის უფრო უსაფრთხო და სტრატეგიულ მარშრუტად იქცევა. თუმცა, ევროკავშირის მიდგომა კვლავ ზედმეტად ფართოა და მიმდინარე დაფინანსების მექანიზმები არასაკმარისია ადგილზე არსებული გამოწვევების მასშტაბის მოსაგვარებლად. უფრო მეტიც, ევროკავშირის ფინანსური ინსტრუმენტები - ორგანიზებული ბრიუსელიდან - ეფექტურად არ ფუნქციონირებს. შუა დერეფნის გრძელვადიანი წარმატების უზრუნველსაყოფად და ზემოთ ასახული გამოწვევების დასაძლევად, ევროკავშირმა და მისმა პარტნიორებმა უნდა განიხილონ შემდეგი სამი რეკომენდაციის დაცვა:

პირველ რიგში, კლიმატის ცვლილების მოგვარება შუა დერეფნის წარმატებისთვის მნიშვნელოვანია. ამიტომ, ევროკავშირმა უნდა შეცვალოს თავისი დაფინანსების ფოკუსი. მიუხედავად იმისა, რომ წყლის, ენერგიისა და კლიმატის საკითხებში „ევროპის გუნდის ინიციატივა“ - ამ სექტორებისთვის გამოყოფილი 6.5 მილიარდი ევროს პარალელურად - იმედისმომცემია, მისი მასშტაბები ამჟამად ძალიან ფართოა რეგიონის კონკრეტული გამოწვევების გადასაჭრელად. უფრო მიზანმიმართული მიდგომით, ამ ინიციატივას შეუძლია ეფექტურად დაუჭიროს მხარი შუა დერეფნის გასწვრივ საგზაო, სარკინიგზო და წყლის ტრანსპორტის დეკარბონიზაციას, განსაკუთრებით მოძრაობის მოცულობის ზრდასთან ერთად. რკინიგზის ელექტროფიცირება და მათი განახლებადი ენერგიის წყაროებთან ინტეგრირება ძირითადი შესაძლებლობებია. ანალოგიურად, დიგიტალიზაციის საკითხებში „ევროპის გუნდის ინიციატივა“ და „გლობალური კარიბჭის“ 100 მილიონი ევროს ინვესტიცია ციფრულ ინფრასტრუქტურაში მიზნად ისახავს ინტერნეტზე წვდომის გაფართოებას მთელ რეგიონში - მიზანი, რომელიც კვლავ ძალიან ამბიციურია. მიუხედავად ამისა, ამ ძალისხმევას შეუძლია გააუმჯობესოს ლოჯისტიკა, ოპტიმიზაცია გაუწიოს ტრანსპორტის დაგეგმვას, შეამციროს ენერგიის მოხმარება და ციფრულად დაუჭიროს მხარი მწვანე პროექტებს. მილიარდების არასაკმარისად კოორდინირებულ ან ზედმეტად ამბიციურ ძალისხმევაზე განაწილების ნაცვლად - მაგალითად, არალის ზღვის გადარჩენაზე - ევროკავშირი ისარგებლებდა მიზანმიმართული, რეალისტური მიზნების დასახვით. თანმიმდევრული და ინტეგრირებული სტრატეგია უზრუნველყოფდა უკეთეს კოორდინაციას, მაქსიმალურად გაზრდის გავლენას და მნიშვნელოვან სარგებელს მოუტანდა შუა დერეფანს და ფართო რეგიონს.

მეორეც, ევროკავშირმა უნდა გააძლიეროს თანამშრომლობა აზიის განვითარების ბანკთან (ADB), რომელსაც კლიმატისა და მდგრადობის საკითხებში მსგავსი პრიორიტეტები აქვს, ასევე სპარსეთის ყურის ქვეყნებთან, რომლებსაც აქვთ ფინანსური შესაძლებლობები, ინვესტიციები განახორციელონ დამაკავშირებელ პროექტებში. ამ თანამშრომლობამ შეიძლება ხელი შეუწყოს ევროკავშირის ინიციატივების იმპულსის შენარჩუნებას მას შემდეგ, რაც EIB-ისა და EBRD-ის სესხის რესურსები დასრულდება - წინააღმდეგ შემთხვევაში, შუა დერეფნის პროგრესი შეიძლება შეფერხდეს. გლობალური კარიბჭისთვის მთავარი გამოწვევაა მისი დამოკიდებულება EFSD+ მექანიზმზე, რომელიც დამოკიდებულია როგორც სახელმწიფო, ასევე კერძო დაფინანსების მოზიდვაზე. იმის გათვალისწინებით, რომ შუა დერეფანს დაახლოებით 18.5 მილიარდი ევროს პრიორიტეტული ინვესტიციები სჭირდება, ამჟამინდელი დაფინანსების მოდელი შეიძლება არასაკმარისი იყოს. ნაკლებად სავარაუდოა, რომ მხოლოდ რეგიონული მთავრობები შეძლებენ ამ ხარვეზის შევსებას. ADB-სა და სპარსეთის ყურის ქვეყნებს, ინფრასტრუქტურის დაფინანსების სფეროში თავიანთი ექსპერტიზის წყალობით, შეუძლიათ უზრუნველყონ შეღავათიანი სესხები და მოიზიდონ დამატებითი კერძო ინვესტიციები აზიიდან, რაც გააძლიერებს ევროკავშირის მიერ წარმართულ ძალისხმევას. ჯერჯერობით, ცენტრალურ აზიაში „გუნდი ევროპის“ ინიციატივას შეზღუდული წარმატება ჰქონდა, ძირითადად გარანტიებისა და შერწყმის გზით თანხების მობილიზების სირთულეების გამო - ბედი, რომელმაც ასევე შეიძლება გავლენა მოახდინოს 12 მილიარდი ევროს ოდენობის „გლობალური კარიბჭის“ პაკეტზე. სტაბილური პროგრესის უზრუნველსაყოფად, ევროკავშირმა უნდა გააღრმავოს პარტნიორობა სხვა საერთაშორისო აქტორებთან.

მესამე, გერმანიამ უნდა დაიკავოს სტრატეგიული როლი ცენტრალურ აზიაში, რათა უზრუნველყოს CRM-სა და განახლებად ენერგიაზე ადრეული წვდომა, განსაკუთრებით ყაზახეთში, სადაც კონკურენცია იზრდება. თავისი მოწინავე მწვანე ტექნოლოგიებით, გერმანია კარგ პოზიციაშია, რათა მხარი დაუჭიროს და ისარგებლოს რეგიონული მწვანე პროექტებით, ამავდროულად გააძლიეროს სატრანსპორტო კავშირი შუა დერეფნის გასწვრივ. გერმანულ და შვედურ კომპანიებს აქვთ პოტენციალი, ყაზახეთში შექმნან მსოფლიოში ერთ-ერთი უდიდესი მწვანე წყალბადის ქარხანა, შუა დერეფნის გავლით ევროკავშირში წყალბადის ან ამიაკის ექსპორტის გეგმებით. თუმცა, ლოგისტიკური და სატრანსპორტო გამოწვევები - მათ შორის შეზღუდული სიმძლავრე და რთული სატრანზიტო მარშრუტები და სასაზღვრო გადასასვლელები - მას ნაკლებად კონკურენტუნარიანს ხდის ჩრდილოეთ აფრიკის წყალბადის ინიციატივასთან შედარებით, რომელიც გვთავაზობს უფრო მარტივ სატრანზიტო ვარიანტებს. გარდა ამისა, ასეთი მასშტაბური პროექტი რისკია, რომ მყიფე კასპიის ზღვის ეკოსისტემას ზიანი მიადგეს. ალტერნატივის სახით, გერმანულ და შვედურ კომპანიებს შეუძლიათ უპირატესობა მიანიჭონ უფრო მცირე მასშტაბის პროექტებს, როგორიცაა მწვანე წყალბადის ობიექტის დაფინანსება სასუქების წარმოების დეკარბონიზაციისთვის. უფრო დაბალი საინვესტიციო მოთხოვნებით, ეს პროექტები უფრო მიზანშეწონილია, მაინც მოაქვს ეკონომიკური და გარემოსდაცვითი სარგებელი და შეესაბამება გერმანიის მდგრადი განვითარების მიზნებს, ამავდროულად გააძლიერებს კავშირებს ცენტრალურ აზიასთან.

ინფო: The Caspian Post